Biên soạn: ThS. Nguyễn Quốc Giang
4. Tiến trình giải quyết vấn đề
Khái niệm: Tiến trong trong công tác xã hội về căn bản là tiến trình giải quyết vấn đề. Tiến trình giải quyết vấn đề là một nỗ lực can thiệp vào cuộc sống của thân chủ thông qua những phương pháp của CTXH và sử dụng các nguồn tài nguyên như kiến thức,hoặc các dịch vụ cung cấp từ các tổ chức; nhờ những trợ giúp cụ thể này, thân chủ có thể tự nỗ lực giải quyết vấn đề của mình.
Các kết quả có thể đạt được trong tiến trình giải quyết vấn đề có thể là:
- Vấn đề được giải quyết
- Vấn đề chưa giải quyết nhưng thân chủ có thể tiếp tục sống với những lí do có thể chấp nhận được
- Dẫn đến sự thay đổi trong cảm xúc của thân chủ đối với vấn đề, giúp thân chủ đối diện với vấn đề
4.1. Mục đích của giai đoạn này:
- Nhằm tạo mối quan hệ với thân chủ hướng đến việc hợp tác và chia sẻ thông tin
- Thiết lập mối quan hệ trợ giúp
- Được xây dựng, hướng dẫn bởi các quy tắc đạo đức nghề nghiệp CTXH
- Khuyến khích và tạo động lực cho thân chủ tìm đến các buổi kế tiếp
- Trong giai đoạn này, NVXH có thể sử dụng những nội dung sau để bắt đầu nhập cuộc với khách hàng/thân chủ của mình:
- Hiểu biết rõ hơn về nguyên do thân chủ tìm kiếm dịch vụ giải quyết vấn đề hiện tại của thân chủ
- Tác động của những vấn đề này tới việc thực hiện các chức năng xã hội và cơ thể bình thường của thân chủ
- Những điều kiện sống hiện tại của thân chủ: y tế, vệ sinh, các nhu cầu khác…
- Tìm hiểu về các hệ thống trợ giúp : gia đ.nh, bạn bè, xóm giềng,…
- Những thông tin cần thiết của một người ở nhiều khía cạnh như giáo dục, những
- mối quan hệ, tiểu sử công việc, tiểu sử pháp luật
- Nhu cầu, mong muốn hiện tại của thân chủ
4.2. Xác định và phân tich vấn đề:
Thông thường, vấn đề của thân chủ sẽ được trình bày ngay từ đầu. Tuy nhiên, chúng ta cần lưu ý rằng đôi khi do những hạn chế về năng lực trình bày, sự đau yếu, bệnh tật hay những lí do tế nhị khác khiến thân chủ không thể nhận ra hoặc nói ra đâu là nguyên nhân căn bản cho những vấn đề mà họ đang gặp phải. Thân chủ sẽ thấy dễ dàng hơn trong việc nêu ra các triệu chứng chứ không phải là nguyên nhân. Chính vì thế, chúng ta cần cùng với thân chủ khám phá vấn đề thực sự là gì, thu thập những thông tin từ môi trường sống và từ bản thân của thân chủ có thể ảnh hưởng tới việc thực hiện chức năng của họ.
4.3. Lượng gia đầu vào:
- Đánh giá ban đầu về những vấn đề thân chủ đang gặp phải
- Những thông tin cần thiết của một người ở nhiều khía cạnh như giáo dục,
- những mối quan hệ, tiểu sử công việc, tiểu sử pháp luật.
- Những gì thân chủ cần để làm cho cuộc sống ổn định hơn và giải quyết vấn đề
- hiện tại.
- Những sức mạnh nào, bao gồm những sức mạnh mà thân chủ có và những sức
- mạnh trong môi trường của thân chủ, sẽ có ích trong việc giải quyết tình trạng
- hiện thời.
- Những nhận xét về như thế nào là tốt cho một người thực hiện chức năng một
- cách có hiểu biết và những vấn đề tâm thần mà bạn chú .
Một số công việc cần thực hiện:
- Tiểu sử xã hội
- Điểm mạnh
- Điểm yếu
- Vấn đề
- Những ấn tượng và đề xuất của NVXH
4.4. Phát triển kế hoạch can thiệp:
- Được thực hiện cùng thân chủ.
- Được xây dựng trên cơ sở những thông tin thu thập được từ chính thân chủ và hiểu biết của NVXH về các hệ thống hỗ trợ, hệ thống mục tiêu
Lưu ý:
- Kế hoạch phải mang tính bao quát ở các mức can thiệp khác nhau (vi mô, trung mô, vĩ mô – nếu cần thiết)
- Theo trình tự thời gian ( ngắn hạn, trung hạn và dài hạn – nếu cần thiết)
- trong đó nêu rõ địa điểm thực hiện, thời gian, những nguồn lực dự kiến cần huy động để hỗ trợ kế hoạch can thiệp
4.5. Thực hiện và giám sát việc thực hiện kế hoạch:
- Giám sát tiến trình và nội dung
- Hỗ trợ thân chủ trong việc theo đuổi kế hoạch
- Có kỹ năng nhận biết sự thay đổi
- Lượng giá từng giai đoạn nhỏ và có sự điều chỉnh kịp thời
4.6. Lượng giá
- Lượng giá về tiến trình và kết quả đầu ra : những việc đã làm được, chưa làm được, nguyên nhân, những kíên nghị, đề xuất. Lượng giá này dựa trên những công việc thực hiện được nhằm hướng đến việc giải quyết vấn đề của thân chủ.
- Xác định vai trò của NVXH: giảm dần
- Xác định vai trò của thân chủ: tham gia nhiều hơn, chủ động hơn
- Phát triển một số kế hoạch tiếp theo (nếu cần thiết)
4.7. Kết thúc
NVXH có thể phát triển một số kế hoạch tiếp theo để thân chủ theo đuổi thực hiện. Thông thường, giai đoạn kết thúc diễn ra khi các mục tiêu can thiệp đạt được hay vấn đề của thân chhủ được giải quyết. Tuy nhiên, vẫn còn có một số lí do khác khiến việc can thiệp phải kết thúc đột ngột:
- Thân chủ tự vượt qua được
- Thân chủ không đủ khả năng theo đuổi kế hoạch
- Thân chủ qua đời
- Thân chủ không đồng ý tiếp tục nhận dịch vụ
- Chuyển tuyến ….
- SDRC- ESP, Tài liệu tập huấn CTXH cá nhân và gia đình, 7/2012
- Charles H, Zastrow (1999). The Practice of Social Work – CTXH Thực hành. Cole Publishing Company, United States of America.
- Dean H. Hepworth & Jo Ann Larsen (1993). Direct Social Work Practice – Hướng dẫn CTXH Thực hành. Cole Publishing Company, Pacific Grove, California.
- Nguyễn Thị Oanh, Công tác xã hội đại cương, NXB Giáo dục, 1998.
- Tài liệu tập huấn “ Quản lý ca”, SDRC.
- Ảnh bìa: Nguồn internet
